Plat: Grunneger Woorden

span/div>

- duo, tweetal

- mit aine in t ~ goan: eender handelen/denken

spats

- opsnijderij; gewichtigdoenerij

spatsmokker

- windbuil

spekkendikken

- nieuwjaarskoek (gebakken in een nijjoarsiezer) met stukjes spek en worst

speren

- wild met (iets in) de handen zwaaien ("Zit nait mit dat mes te ~")

- zie ook: schaarmen

spij

- spuug; speeksel

- ~ zitten (kijk bij: Zegswiezen)

spijen

- spugen

- braken; overgeven

- zie ook: kringkie-spijen

spiekanteg

- betweterig

spieker

- spijker

- steek onder water

spier

- gain ~: geen zier ("Wast kold? Nee man, gain ~")

spinhakken

- spartelen

spint

- spint (=inhoudsmaat; ong. 5 liter (!?))

spintvat

- vat met geijkte inhoud van één spint

spoan

- spaander, houtkrul

spoiten

- spuiten

sprutter

- spreeuw

spurrie

- plantje (groenvoer voor de koeien)

sputterbret

- spatlap; spatscherm

sputtern

- spetteren

- zacht regenen

staarvenswoar

- waarachtig! (uitroep)

Stad

- de stad Groningen

Stadjer

- inwoner van de stad Groningen

stadjeders

- stedelingen

stail

- lett.: steil

- fig.: compleet; helemaal ("Zie haren hom ~ veur de gek")

stainbulde

- oud huis; krot

stainmodde

- pissebed (=kreeftachtige met 7 paar poten)

- zie ook: modde

stee

- plek; plaats

- vlekje; wondje; blauwe plek

- op ~: op orde; 'gesettled' ("Hest boudel al wat op ~?")

- uut ~ zetten: werk verzetten ("Veul te waarm om wat uut ~ te zetten.")

steern

- voorhoofd

steertnapke

- steelpannetje

stelmoaker

- wagenmaker

steukeln

- lett.: poken

- fig.: stoken (=personen tegen elkaar opzetten)

stevel

- laars

stevelboer

- scheldnaam voor de Duitsers in WO-II

stief

- lett.: stijf

- fig.: krap; krap aan ("t Duurt nog n ~ kertaaiertje")

stiege

- 20 ("Neem even n ~ aaier mit van maarkt")

- haalf~: 10

stiekel

- scheldnaam voor iemand met stekelhaar

stiekeldroad

- prikkeldraad

stiekeleg

- kriebelig

stiekelporre

- nors persoon

stiekels

- stekels

- distels

stiekelsteert

- stekelbaars

stiekelwier

- prikkeldraad

stiepert

- fors en stevig vrouwmens

stieren

- stollen (van vet, jus e.d.)

stik

- bijv.nw.: pal, vol ("Je zitten doar ~ in zunne")

stìnnen

- zuchten; steunen

- poesten en ~ (kijk bij: Zegswiezen)

stìnnezat

- helemaal volgegeten (spreek uit met langgerekte 'i')

stittjern

- der van deur ~: er tussenuit knijpen; aan de aandacht ontsnappen (bv. gezegd van een kind of hond)

stip (voluit: mosterdstip)

- mosterdjus (bekijk het recept)

stippeltiekje

- lieveheersbeestje

stippen

- aardappeltjes in de 'stip' dopen

stoede

- brood

stoef

- heel dicht erbij/erop/erlangs (Ik ging ~ an hom veurbie")

stoeken

- tot stilstand komen; vastlopen; aanlopen

stoens

- stuurs; bars

stoeperd

- domper

stoer

- moeilijk

stoetje

kadetje

stoeven

- stuiven

- hard lopen, fietsen of rijden ("Hai kwam mit n gang binnen ~")

stoever(tje)

- regenbui

stòkkend

- stuk; kapot

stòkje

- anecdote; belevenis

stommel

- stronk

- mous~: stronk boerenkool

stommelg

- onhandig; klunzig

stommeln

- onhandig lopen

stommegroag

- heel erg graag

stopvaarve

- lett.: stopverf

- fig..: stampot bruine bonen

storegaan

- geleidelijk aan (zie ook: zunegaan)

stovvel

- stommeling; domoor

stovver (en blik)

- stoffer (en blik)

strakkies

- straks; over een poosje

strampel

- boomstronk; achtergebleven deel van afgezaagde tak

strikke

- stropdas

- strik (bv. voor vangen van wild)

strinde

- mager persoon

stroekel

- niet vriendelijk; stroef; afhoudend

stronde

- waardeloos spul; goedkope rommel

stronterd

- arrogant persoon; windbuil

strontzak

- wijsneus

strouwel

- struikgewas (van: struweel ?)

strunen

- rommelend zoeken/speuren ("~d op beune vonk mien ol speulgoud weer">

strupen

- afstropen

- bonen ~: bonen draden

stubber

- veger; ragebol

stubbern

- vegen; ragen

- uitkloppen; afvegen

stumper

- invalide

- geestelijk gehandicapte

stuttie

- aanhoudend; ononderbroken

stuutsiekoorn

- manchester (een stof voor o.a. werkbroeken)

Sunt Nikloas

- Sinterklaas

suuske

- wieg (kindertaal)

suza

- schommel

suze

- wieg (kindertaal)

suzen

- wiegen; op schoot in slaap sussen

suzenaanje

- wieg (kindertaal)

swaalfke

- zwaluw

swaitvouten

- zweetvoeten

swiemslag

- duizeling

swienepuut

- rotzak

swienhond

- smeerpoets

- gemenerik (naar het Duitse Schweinehund (!?))

swienhondje

- vaatdoekje

swieniegeltje

- egeltje

swil

- eelt

swoul

- zwoel

- bruin van huidskleur (bv. gezegd van een halfbloed)

taaitijs

- zie: tooitijs

taargen

- treiteren

taande

- tante

taandezegger

- neef of nicht

taiken

- tekening

taks

- rantsoen

tamper

- beetje zuur (van smaak)

tange

- zandrug (bv. in: Bourtange)

taske

- kopje (thee/koffie)

teemse

- zeef (lett.: melkzeef)

- zo lek as n ~ (kijk bij: Zegswiezen)

tìnde

- tent

- in ~: druk bezig; 'in de weer' ("K bin d haile dag al in ~")

terechte

- op orde

- ~ steuten: netjes leggen ("Kom, lot mie de bèrren ains ~ steuten")

tessel

- kieskeurig

teutjen

- brabbelen (gezegd van kleine kinderen)

- babbelen (gezegd van praatzieke volwassenen)

teutjeboksem

- brabbelend klein kind

- babbelende volwassene, praatziek persoon

tibbe

- hoekje; randje (bv. van de tafel)

tiddel

- lichtgeraakt

- zie ook: tirrel

tiddeltoppe

- tol

- zie ook: sirreltoppe; tiezel

tiddelkop

- iemand die snel gepikeerd is; opgewonden standje

tieden

- tijding, bericht

tiedpot

- laive ~: lieve help! mijn hemel! (uitroep van verbazing)

tieke

- kever

- vreemd persoon ("Dij kerel vin k mor n vrumde ~")

tiepeln

- behendigheidsspel met een lange stok en een kleine stok met spijkers

tiepelwaark

- geduldig vingerwerkje; precisiewerkje

tiepelzinneg

- wispelturig

ties

- kieskeurig

til

- (vaste houten) brug

tippel

- klap; tik

tirrel

- lichtgeraakt

- zie ook: tiddel

tjaauweln

- dom zwetsen; uit de nek lullen

tjeinze

- klap; oorvijg

tjuust

- nu precies ... ("Dat je dat ~ nou motn doun")

trabbels

- problemen

toakelille

- slonzig vrouwspersoon

toakerille

- slonzig vrouwspersoon

toavel schoonmokken

- de vaat doen

toedebelle

- totebel; tuthola

toefke

- plukje (bv. van haar of wol)

toeken

- (onhandig) naaien; knopen

toenegroaven

- de tuin omspitten

toentjen

- tuinieren; in de (moes)tuin bezig zijn (uitgang -tjen: bezig te ...)

toentjederij

- tuinieren

toeste

- stronk; vezel

- pluk (Jong trok heur n ~ hoar tou kop uut")

toesterg

- stronkerig; vezelig; niet mals (bv. gezegd van rabarber)

- humeurig, knorrig

toesterd

- stug en humeurig persoon

toestenakke

- stug en humeurig persoon

toeten

- huilen

toetern

- lett.: toeteren

- fig.: zuipen

toeze

- in de knoop ("Veter zit mie in ~")

- in de war ("Boudel lopt in ~")

toimen

- temerig praten

tongeln

- ergens mee slepen of sjouwen

tönnies

- dom persoon

tontern

- houterig bewegen; onhandig manouvreren

tonterg

- onhandig; klunzig

tonterpot

- stijf, ouderwets vrouwspersoon (vaak wordt dan gedoeld op de kleding)

tooitijs

- lett.: soort stroopkoekje

- fig.: slap persoon

torren

- dragen; sjouwen

tougelieks

- tegelijk

touhollen

- ergens uithangen; zich ergens ophouden ("Woar holt Pait nou weer tou?")

toulangen

- aanreiken (zie ook: aanlangen)

tot ... uut

- ... uit (geeft beweging of richting aan) ("Kiek din tot roam uut!")

trabbels

- moeilijkheden; ruzie

trankiel

- vrijmoedig; onvervaard

- n ~e kerel: een loyaal man

trappaaiern

- aantreffen

- ook: op heterdaad betrappen (naar het Frans: attraper)

treeft

- een ijzeren drievoet om potten e.d. boven een open vuur te kunnen plaatsen

- een roostertje om hete pannen, strijkijzers e.d. op te zetten

trefferd

- toeval; gelukje

triezel

- tol

triezeln

- met bevende benen lopen; met onvaste gang lopen

triezelg

- beverig/onvast lopend

trippen

- voetplankjes gebruikt door veenarbeiders

tripklompen

- houten zooltjes met leren banden (oorlogschoeisel)

troanbuk

- gierigaard; zuinig persoon

troanderg

- naar (lever)traan smakend

trom

- trommel (voor bewaren van koekjes e.d.)

tronskeln

- trappelen

tude

- kip (hen)

tudebekje

- koosnaam: schat, lieveling

tureltoantjes

- afrikaantjes (eenjarige bloemen)

tusie

- verbastering van: t husie (zie aldaar)

tuudaaie

- kippenei

tuudhoane

- haan

tuunoaken

- de moestuin omspitten (afkomstig uit het Westerkwartier? )

tuut

- kusje (zie ook: smok)

tuut

- kip (=hen)

tuutjeneerse

- iemand die altijd het naadje van de kous wil weten

tuutjeflooiten

- lett.: een wijsje fluiten

- fig.: flierefluiten; met een boog om het werk heen lopen

twijbaaident

- beide

twijbak

- beschuit (letterlijk: dubbel gebakken)

twijduuster

- schemering

twijuurd

- melk gevend uit maar twee spenen i.p.v. vier

- zie: uur

uur

- uier

- elk vierde deel van een uier (zeg maar: speen)

- zie ook: ainuurd, twijuurd, drijuurd

urk

- bunzing

- uitdrukking: stinken as n ~

uutbooien

- zuk ~: zich uitkleden

uutbonsjoeren

- eruitgooien

uutdekken

- voet voor voet 'uitmeten' (spelletje bij verdelen van partijen)

uutduden

- uitleggen; duidelijk maken

uutfiegelaain

- uitdokteren

uuthoaler

- buitenbeentje; het zwarte schaap van de familie

uutlangen

- uitreiken; uitdelen

uutnander

- uitelkaar; uit elkaar

uutpikken

- uitkiezen

uutpoesten

- uitblazen

uutstökken

- uitleggen; duidelijk maken

uutstubben

- uitkloppen (van bv. een mat of karpet)

uutstuur

- overstuur

uutziet

- opzij

vak

- zie: golf

vannijs

- opnieuw

vanvummedag

- vanmorgen

- zie ook: vummedoags

vannommedag

- vanmiddag

- zie ook: nommedoags

vale

- dweil

valen

- dweilen

vanneudeg

- niks mit ~ ! : niets mee te maken!

vereg

- vief (gezegd van hoogbejaarden)

venieneg

- gemeen; doortrapt

verbalderd

- verrast; onthutst

verbeeldens

- praatjes; snoeverijen

vergees

- gratis ("Bie aankoop van drij puten kregen je vaarde der ~ bie")

- niet lonend ("Perbaaiern hom te overtugen is ~e muite")

vergreld

- vertoornd

vergroimen

- vermorzelen

verhabbeliezaaien

- verhapstukken (!?)

verhabbezakken

- verspelen; uit handen geven

verhinneweren

- in de war maken

verknapbuzzen

- geld er doorheen jagen; geld verspillen

verknoalen

- aine wat ~: iemand wat voorliegen

verknutern

- (zich) verkneukelen

verkontjen

- iets kwijt raken/maken

verloat

- verlaat: schutsluis

vermalen

- verkwisten; verspillen

vermeukt

- verrot; vermolmd

vermikje

- handig apparaatje; handig stuk gereedschap

vernemen

- merken ("Hai was vergreld, dat konk wel aan hom ~")

vernuvern

- zich vermaken

verpoepeln

- verspelen; uit handen geven

- doen mislukken ("Zie hebben boudel ~t")

verrepeld

- door de war gemaakt ("Man, wat hest dien bèrre ja ~ !")

verroppen

- verscheuren

versmoren

- wurgen

verstommeld

- verfomfaaid; verkreukeld

vervast

- vast en zeker (in Vlaanderen: zeker en vast)

vervoaren

- verhuizen

veujoar

- voorjaar

veuren

- in t ~: vantevoren, vooruit

vilaain

- gemeen; 'link'

vingermaaibalk

- landbouwwerktuig voor het maaien van grasland

vledderbos

- vlierstruik

vlijen

- (netjes) stapelen

vloot

- ondiep

voader

- vader

voaderman!

- vriend! (vermanende uitroep)

voam

- sprong ("Hai nam n ~ en was over de hege hin")

voaren

- varen

- maar ook: rijden ("Wie binnen mit bus noar Ziel ~")

voazels

- rafels;vezels

voelander

- smeerpoets

voelbandeg

- ruw; bandeloos; vuilbekkend

- verschrikkelijk; vreselijk ("Wat is t ~ waarm vandoage."")

voeltje

- smeerpoets (vgl. voelander)

voesie

- vuistje

voesieknakken

- masturberen

voesieknappen

- masturberen

voesthandsen

- vingerhandschoenen

- zie ook: handsen

volsloagen

- volwassen, volgroeid

- volledig

vörrelk

- voorlijk (=vooroplopend in ontwikkeling)

vot

- weg (bijw.) ("Je binnen te loat, bus is net ~ goan.")

- ~ mor: laat maar

votdoalek

- meteen; direct

vouern

- voederen

vranterg

- zie: franterg

vrattenbieter

- libelle

vree

- zonder ruzie; in alle rust

- ~ holden: de rust bewaren

vreterij

- eten (platvloers gebruik)

- ook: schadelijke insecten bij de wortels van pootgoed/groente

vringe

- houten draaihek (in omheining van weiland of op een dam)

vringepoale

- paal waaraan de vringe vastzit

vrözzeln

- ravotten; dollen

- zie ook: juchtern

vummedoags

- 's ochtends

- zie: nommedoags

vurge

- voor (znw.) (bij het ploegen of omspitten van een stuk land)

vurgen

- het 'op de vurge' omspitten van een stuk land

vurrel

- voet

vurreltje

- partje (bv. van een appel)

vuurbaang

- doodsbenauwd

waalzebonen

- tuinbonen

wachten

- ~ kinnen: ergens de tijd voor vinden/hebben ("Vandoage kin ik t nait ~, t is veuls te drok".)

- "Kist ~?": als aanmaning om op te schieten

waik

- week

- sentimenteel

- ~e tinus: slapjanus

waik aandraaid

- sentimenteel

waile

- natte plek in een akker

wakjelopen

- een vijver of sloot met ijsschotsen oversteken (spel voor de jeugd)

- zie ook: schotsielopen

wamske

-jasje

warrel

- vouw; kreuk; verdraaiing

wasdom

- groeipijnen ("Oe; k heb ~ in de bainen")

- tot ~ kommen: volgroeid raken

wasdouk

- washandje

waskelabbe

- waslap (voorloper van het washandje)

wasoaker

- wastobbe

- n kond as n ~ (kijk bij: Zegswiezen)

waspikke

- wasknijper

webe

- wesp

wedeman

- weduwnaar

weerom

- terug; rechtsomkeerd ("Begunt te regen! Wie gonnen ~ ...)

weg

- vandaan ("Woar kommen joe ~?")

wel

- wie

weltern

- op de rug liggen en heen en weer schurken (bv. van honden)

wendakker

- stuk aan het begin van een akker dat 'tegendraads' geploegd moet worden

wereld

- de ~: heel veel ("Der was nog de ~ volk bie t pad")

weur

- drukte; ophef

weureg

- druk; druktemakend

wicht

- meisje

wieder

- verder

wieme

- planken- of balkenzolder (waar vroeger de slacht (worsten e.d.) te drogen hing)

wiet

- ver ("Is t weer zo ~? Alweer n gat in de boksem?")

wietproater

- telefoon

wilstern

- ravotten; stoeien

wind

- wind; storm

- lucht (bv. in een fietsband)

windvere

- windhaan

- plank tegen de ... van een huis

wìnst

- heimwee

wìnsteg

- van heimwee vervuld

wizzeghaid

- zekerheid

woaraargens

- ergens

woarzo

- waar? ("~ ? Doarzo!)

woepsterd

- knoert; knoepert

- ~ van n ...: een knoepert van een ...

wranterg

- zie: franterg

wubbeln

- op en neer deinen; lillen (bv. gezegd van vetrollen of een vette achterste)

wubbelkontje

- 'wiegend' ;wippend kontje

wupkoare

- wipkar; tuimelkar (kar met drie wielen waarvan de bak kan wippen)

wupkoareblaauw

- blauwe kleur waarin wipkarren destijds geverfd plachten te worden

wuppen

- springen

wupsteern

- niet stil kunnen zitten ("Wat zitst aal te ~")

wupsteert

- iemand die niet stil kan zitten

wupwap

- wipwap (zie ook: zuzooi)

wurgen

- zich afmatten; zich vermoeien ("Doar wil k mie nait mit ~")

X: nog gain woorden mit n 'X'

Y: nog gain woorden mit n 'Y'

zachtlappie

- goedmoedig vrouwspersoon

- echte salie (salvia officinalis)

zaaise

- zeis

zat

- voldaan (in de zin van: genoeg gegeten)

- dronken

- genoeg; voldoende (bijv.nw.)

zeel

- draagriem

zeeltje

- schouderbandje (bv. van een hemdje of beha)

zeewiefke

- zeemeermin

zege(bok)

- geit

zemeln

- zeuren

zemels

- zenuwen (zie ook: zenen)

zene

- zeen (in vlees)

- keiharde trap; 'kanonschot'; pegel (voetbalterm)

zenen

- 'zenuwen'; nervositeit ("Hai het last van de ~")

zeren

- zweren

zet

- lange poos; een eeuwigheid ("Wat het dat ja n ~ duurt")

zetje

- poosje; een wijle

zeubranden

- maagzuur

- hai het ~: hij draagt een broek met te korte pijpen

zeupie

- een jonge jenever

zichte

- sikkel

ziel

- zijl: waterafloop/waterlozing naar zee (in Groningen: de Waddenzee)

Ziel

- Delfzijl

ziet

- an ~: afgerond; klaar; achter de rug ("Dij put hebben we an ~")

- op ~: opzij; aan de kant ("Goa even ~ mit dien vouten")

- op ~ van: aan de zijkant van

- uut ~: opzij; aan de kant

zoer-in-de-neert

- zuurpruim

zoavel

- zavel (grondsoort: kleigrond met 60 tot 80 % zand)

zoelepoele

- smoezelig; grauw persoon

zoepen

- ww: drinken (bedoeld wordt: alcohol drinken)

zoepen

- z.nw: karnemelk

zoepenbrij

- karnemelkse pap

zoepenzoere

- nors persoon

zoepkaalf

- drinkebroer

zòkse

- zulke

zòkswat

- zoiets

zonent!

- zo een!

- zie ook: hounent?

zooibooi

- schommel (zie ook: zuz(o)oi)

zorre

- graspol

zudeln

- bij kleine hoeveelheden uitventen

zudelder

- venter

zuderdaips

- plat en ordinair Gronings

zuien

- schommelen

zukse

- zulke

zukswat

- zoiets; van dat soort zaken/dingen

zunegaan

- geleidelijk aan ("Wie motten zo ~ opstappen; aans kommen wie te loat")

- zie ook: storegaan

zunege Paiter

- gierigaard

zunne

- zon

zunschienweer

- aangenaam, zonnig weer

zuzo(o)i

- schommel (zie ook: zooibooi)

- verwant aan het Engelse 'see-saw'

zwambaalke

- zeurkous; zwetser

zwelle

- zweer

zwetsen

- kletsen; onzin uitkramen

zwielen

- hooi op 'richels' leggen

zwien-~

- zie: swien-~

zwikken

- soort kaartspel

zwilkje

- tafelzeil

zwoar

- zwaar

- heel erg ("~ bedankt veur joen hulp, hor !")